Μικρές θεότητες εγκατεστημένες μέσα στη συνείδησή μας, οι Ερινύες συναντώνται και ως τύψεις ή ενοχές. Όπως και να τις ονομάσουμε, ο ρόλος τους είναι σαφής. Μας καταδιώκουν και μας τιμωρούν ανελέητα, έπειτα από κάθε κρίμα μας. Θα έλεγε κανείς πως πρόκειται για ένα λογισμικό που εγκαταστάθηκε κατά τη δημιουργία του ανθρώπου για να διαβεβαιώσει την εξέλιξη του. Η τιμωρία τους δεν είναι εμφανής κι ίσως να είναι η πιο δίκαιη που γνώρισε ποτέ το ανθρώπινο είδος.
Ως εσωτερική Θεία δίκη, μας επαναλαμβάνουν το «έγκλημά» μας με κάθε του αποτρόπαιη μορφή κι ανατριχιαστική λεπτομέρεια. Είναι εκείνη η φωνή της συνείδησης, όπως λέμε, που παραμερίζει βασανιστικά τον ύπνο και αναλύει επιμελώς και αδιάκοπα το λάθος.
Η προϋπόθεση για να εμφανιστούν και να σε ταλανίσουν δεν είναι το διαπραχθέν λάθος. Το βασικότερο είναι να έχεις συνείδηση. Να έχεις αφήσει έστω ένα κομμάτι της καθαρό, ώστε να έρθουν και να φωλιάσουν. Οι τύψεις δεν αγαπούν τη βρομιά. «Τίπτουν» το σκοτάδι και το καθαρίζουν με φως και αλήθεια.
Στην απαλλαγή από τις ενοχές φτάνεις από δυο δρόμους. Ο ένας είναι η αναισθησία. Η επιλογή να αγνοήσεις κάθε ίχνος τους. Παγώνεις τη συνείδησή σου, αποβάλλεις κάθε ανθρώπινο στοιχείο που σου έχει απομείνει και μετατρέπεσαι σε ένα ανθρωπόμορφο κτήνος. Φυσικά, στο δρόμο του χαμού ακολουθούν το συναίσθημα και η λογική.
Ο δεύτερος δρόμος είναι της συγχώρεσης και της αυτογνωσίας. Είναι αυτός στον οποίον αποσκοπούν οι ενοχές, καθώς στην πραγματικότητα δεν επιζητούν το χαμό σου, όσο βασανιστική κι αν είναι η παρουσία τους.
Οι ίδιοι οι διώκτες σου είναι και η ποινή που εκτίεις. Η ηθική ποινή. Αυτό το βασανιστήριο του να μην μπορείς να ηρεμήσεις και οι σκέψεις να τριγυρίζουν συνεχώς στην πράξη που δεν έπρεπε να κάνεις. Να χάνεσαι σε ένα βάλτο υποθέσεων και να βουλιάζεις ολοένα και περισσότερο.
Πριν αποφασίσεις να το διαχειριστείς, προσπαθείς με το μυαλό σου να πλάσεις σενάρια με το πώς θα μπορούσες να μην το είχες κάνει, περισσότερο από το τι θα κάνεις τώρα για να το διορθώσεις. Όσο πιο βαρύ το αδίκημα, τόσο πιο μεγάλο το διάστημα των ενοχών και τόσο πιο βαρύ το φορτίο.
Η δικαιοσύνη κρίνεται από το αποτέλεσμα. Στον παράδεισο της καθαρής συνείδησης φτάνεις μόνο με αγώνα στο κολαστήριο των τύψεων. Έρχεται, λοιπόν, η στιγμή που οι ενοχές σε έχουν πείσει να βγάλεις την ετυμηγορία και να κρίνεις εαυτόν ένοχο. Να παραδεχτείς και να αποδεχτείς. Έπεται η συγχώρεση, που είναι και το δυσκολότερο βήμα.
Αν καταφέρεις να συγχωρήσεις τον εαυτό σου, χωρίς να καταφύγεις στην ελκυστική παγίδα της δικαιολογίας, είναι βέβαιο πως έχεις φτάσει ένα βήμα πιο κοντά στην αυτογνωσία. Κατάλαβες τι σε οδήγησε εκεί, τι σε παραπλάνησε, τι σε γοήτευσε. Μαθαίνεις τις αδυναμίες σου που έγιναν έδαφος για την πράξη σου.
Η κατανόηση ενός λάθους είναι η μισή διόρθωσή του. Η συνείδηση έχει ήδη ελαφρύνει και ως ηθικό χρέος, το μόνο που μένει είναι μια έμπρακτη «συγγνώμη» στον αδικηθέντα, αν αυτό φυσικά είναι εφικτό.
Το σημαντικότερο επίτευγμα των τύψεων, όμως, είναι η μετάνοια που εξασφαλίζει πως δεν θα επαναληφθεί το ίδιο λάθος. Επειδή πήρες το μάθημα σου. Επειδή έδιωξες το λάθος και το αντικατέστησες μέσα σου με αγάπη. Και τον άνθρωπο που μαθαίνει την αγάπη από τα λάθη του, τον συγχωρεί κι ο ίδιος ο Θεός.
