Το βρέφος από την γέννηση του, με όποιες δεξιότητες έχει αναπτύξει κατά την κυοφορία, προσπαθεί να επικοινωνήσει με το περιβάλλον στο οποίο ξαφνικά καλείται να υπάρξει. Πρώτος κώδικας επικοινωνίας είναι το κλάμα, το οποίο όσο περνούν οι μήνες, αρχίζει να διαφοροποιείται για να δηλώσει τις υλικές ανάγκες του. Με τη σταδιακή ωρίμανση των φωνητικών χορδών και του εγκεφάλου, το βρέφος αρχίζει να ανακαλύπτει τη φωνή του, μέχρι να πει την πρώτη του πολυπόθητη για τα αυτιά λέξη. Από εκεί και πέρα, έχει έναν ολόκληρο κόσμο λέξεων και νοημάτων να ανακαλύψει, για να μπορέσει να εκφράσει και να μεταφέρει στο περιβάλλον του αυτά που αισθάνεται και χρειάζεται.
Αν ένας γονιός αναλογιστεί αυτήν την πορεία γλωσσικής ανάπτυξης του παιδιού του, θα καταλάβει πως όταν γίνεται γονιός, καλείται παράλληλα να μάθει μια ξένη γλώσσα, αυτήν του παιδιού του. Αν από νωρίς μπει στη διαδικασία να το παρατηρεί, με σκοπό να διακρίνει τις διαφοροποιήσεις στη φωνή, το κλάμα, τις κινήσεις, τις εκφράσεις του προσώπου του και δώσει στο παιδί να καταλάβει ότι το κατανοεί, θα δει πως, ως εκ θαύματος, θα έχει ένα παιδί πιο ήρεμο και χαρούμενο. Ποιός δε νιώθει ασφάλεια σε ένα περιβάλλον που τον καταλαβαίνουν;
Τροχοπέδη αποτελεί το γεγονός ότι οι περισσότεροι γονείς συχνά προβάλλουμε στο παιδί μας δικά μας στοιχεία, σε σημείο που να μη μένει ούτε χρόνος, αλλά ούτε χώρος στο μυαλό μας να κατανοήσουμε τι πραγματικά μας λέει. Αν το κρίνουμε εξ ιδίων και δεν το βλέπουμε ως μια ξεχωριστή προσωπικότητα, το παιδί πιθανότατα θα αποτύχει να επικοινωνήσει σαφώς και ειλικρινά αυτό που θέλει να πει, με αποτέλεσμα να καταφύγει σε συμπεριφορές που εν τέλει θα του προσκολλήσουν την ταμπέλα του «κακομαθημένου», «δύστροπου» ή «νευρικού».
Το ουσιαστικό ερώτημα όμως είναι “γιατί το παιδί φέρεται σαν κακομαθημένο, δύστροπο ή νευρικό;” Η απάντηση είναι απλά “διότι δεν το καταλαβαίνουν αλλιώς”. Είναι φυσιολογική αντίδραση, αν αναλογιστούμε πως κι εμείς όταν βρισκόμαστε σε ένα περιβάλλον που δε μας καταλαβαίνουν, πρέπει να σκαρφιστούμε άλλους τρόπους από την ομιλία για να μας προσέξουν ουσιαστικά. Η διαιώνιση του προβλήματος, δυστυχώς, καταλήγει στο να γίνει το παιδί όντως «κακομαθημένο», «δύστροπο» ή «νευρικό», γιατί πολύ απλά έτσι έμαθε.
Ακόμα κι αν ένα παιδί έχει εκ φύσεως τάση να κακομάθει εύκολα ή να γίνει ευερέθιστο, με ηρεμία, αγάπη και πολλή συζήτηση μπορεί να αποφευχθεί. Ο διάλογος είναι το ουσιαστικότερο μάθημα που μπορεί ένας γονιός να δώσει στο παιδί του. Όταν διδάσκεσαι πώς να μιλάς, μαθαίνεις παράλληλα πώς να ακούς, που είναι ο θεμέλιος λίθος για τις σχέσεις που δημιουργούμε με τους γύρω μας, αλλά και για την απόκτηση αυτογνωσίας. Είναι επομένως το πολυτιμότερο εφόδιο για την ανάπτυξη μιας υγιούς προσωπικότητας. Εκτός αυτού, η αποτελεσματική επίλυση των προβλημάτων διασφαλίζει μια ευχάριστη διάθεση που είναι απαραίτητη για μια αρμονική συμβίωση. Εξάλλου, δεν υπάρχει καλύτερο γιατρικό για έναν γονιό από το χαμόγελο του παιδιού του, και δεν υπάρχει μεγαλύτερη ανακούφιση και αίσθηση ασφάλειας για ένα παιδί από τη χαρά των γονιών του.
Δεν υπάρχουν λοιπόν «κακομαθημένα», «δύστροπα» ή «νευρικά» παιδιά, αλλά γονείς που, συνήθως από άγνοια ή φόρτο ευθυνών, δεν καταφέρνουν να μάθουν στο παιδί τους να «παίρνει από λόγια» από όταν αυτό είναι ακόμα μωρό. Αποτέλεσμα αυτού το μάλωμα, η τιμωρία, οι απειλές ή η αδιαφορία. Πρακτικές που αντί να θεραπεύουν, εδραιώνουν την αποτυχία του παιδιού να γίνει ένας λογικά φερόμενος άνθρωπος.
Πριν μαλώσουμε ένα παιδί, ας του τραβήξουμε την προσοχή από αυτό που πάει να κάνει ή ας του εξηγήσουμε γιατί δεν ήταν σωστό αυτό που έκανε. Αν πάλι δεν έχουμε την ηρεμία εκείνη τη στιγμή, ας πάρουμε μια βαθιά ανάσα, ας χαμογελάσουμε και ας το αναβάλλουμε για όταν θα έχουμε την απαραίτητη ψυχραιμία.
Πριν απ’ όλα αυτά, όμως, στον τελικό απολογισμό της ημέρας μας ας αναλογιστούμε. Μήπως φταίμε εμείς γι’ αυτό που έκανε; Μήπως δεν καταλάβαμε τι ήθελε να μας πει και βρήκε άλλον τρόπο να περάσει το μήνυμά του; Ποιά ήταν η πραγματική ανάγκη που πήγε να καλύψει με αυτήν του την πράξη; Όπως και να ‘χει, ας μην το τιμωρήσουμε. Το σίγουρο είναι πως δεν είχε την πρόθεση να μας πληγώσει. Για να είμαστε ειλικρινείς, καμία τιμωρία δεν είναι αποτελεσματικότερη από το χαμόγελο κι η ασφάλεια της αγάπης διορθώνει όλα τα σφάλματα.
